Search

Het (ver)delen van een paard

Het (ver)delen van een paard

Paarden hebben vaak meerdere eigenaren om praktische of financiële redenen of beide. Niet alleen bij de “gewonere” paarden is dit het geval, maar vaak juist ook bij de heel kostbare sportpaarden. Soms delen twee ruiters een paard omdat dat tijd en geld scheelt. Heel dure sportpaarden zijn vaak eigendom van zelfs meer dan twee eigenaren. Dit mede-eigendom, voor zover niet ondergebracht in bijvoorbeeld een vennootschap of in een maatschap, wordt in de wet “gemeenschap” genoemd.

Gemeenschap en deelgenoten

Volgens ons Burgerlijk Wetboek is van gemeenschap sprake wanneer een of meer goederen toebehoren aan twee of meer deelgenoten gezamenlijk. De mede-eigenaren van een paard zijn dan ook deelgenoten. Iedere deelgenoot is bevoegd tot het gebruik van een gemeenschappelijk goed (het paard) mits dit gebruik met het recht van de overige deelgenoten is te verenigen. De deelgenoten kunnen bij overeenkomst het genot, het gebruik en het beheer van het paard regelen en afspraken maken over wat er moet gebeuren als de belangen van de deelgenoten gaan verschillen.

Zo’n overeenkomst heeft veel gemeen met een aandeelhoudersovereenkomst tussen aandeelhouders in vennootschappen of met een maatschapsovereenkomst. Meestal ontbreekt het in de hippische wereld aan een dergelijke overeenkomst. Hoe zit het dan als een geschil ontstaat en de deelgenoten niet tot een oplossing komen?

Twee voorbeelden

Ik noem hier twee – ik kan er wel tientallen noemen – eenvoudige voorbeelden uit mijn praktijk. Het eerste voorbeeld gaat over twee vriendinnen uit Eindhoven die samen een paard voor Euro18.000,– hebben gekocht omdat ieder voor zich geen eigen paard kan betalen en bovendien hebben zij niet elke dag tijd om een paard te rijden en te verzorgen. De enige afspraken die de twee vriendinnen hebben gemaakt is dat ieder de helft van de kosten draagt en dat de een op de even dagen en de ander op de oneven dagen het paard verzorgt en berijdt. Na een jaar besluit een van de twee vanwege haar werk te verhuizen naar Groningen. Hoe moet het nu verder met het paard?

In het tweede voorbeeld kopen drie vermogende sponsoren samen met een getalenteerde dressuuramazone voor ruimschoots meer dan 2,5 miljoen Euro een goedgekeurde dekhengst die wordt uitgebracht op Grand Prix niveau. Olympische deelname lonkt voor de dressuuramazone, maar na een paar maanden al hebben de drie vermogende sponsoren een geweldig bod van een potentiele koper gekregen dat zij niet kunnen afslaan. De potentiele koper is voornemens het paard door zijn verwende dochter te laten berijden. De vier eigenaren, de deelgenoten, hebben slechts vage afspraken gemaakt over de verkoop van het Grand Prix paard na de Olympische spelen. De dressuuramazone en tevens eigenaar van en deelgenoot in het Grand Prix paard wil de verkoop natuurlijk tegenhouden anders valt haar Olympisch droom in duigen.

Geen afspraken

In beide voorbeelden ontbreekt het aan afspraken tussen de deelgenoten die voorzien in de ontstane situatie. In het eerste voorbeeld is dat nog wel begrijpelijk, maar in het tweede voorbeeld is dat eigenlijk onbegrijpelijk. Toch kom ik in mijn praktijk regelmatig situaties tegen waarbij deelgenoten van een paard met een aankoopprijs van meerdere tonnen Euro’s en soms zelfs miljoenen Euro’s niets van te voren (op schrift!) hebben geregeld. De vraag is hoe verder?

Wettelijke regeling

In geval van een gemeenschap geeft de wet een aantal mogelijkheden als deelgenoten niets zijn overeengekomen. Zo kan de kantonrechter op verzoek van een van een of meerdere deelgenoten een regeling treffen. De Kantonrechter houdt hierbij rekening met zowel de belangen van de betrokken partijen als met het algemeen belang. Een eventuele bestaande regeling kan op verzoek van een of meerdere deelgenoten wegens onvoorziene omstandigheden door de kantonrechter worden gewijzigd of buiten werking worden gesteld. Het beheer van een gemeenschap geschiedt door de deelgenoten tezamen, hieronder valt ook het instellen van rechtsvorderingen. Iedere deelgenoot kan rechtsvorderingen instellen en een verzoek instellen tot het verkrijgen van een rechterlijke uitspraak, ten behoeve van de gemeenschap. Deze regeling geldt in beginsel slechts tegenover derden en niet tegenover de deelgenoten zelf. Hoe zit het dan met geschillen onderling?

Onderlinge verdeling

Deelgenoten kunnen een onderlinge verdeling verlangen en dit ook vastleggen in een overeenkomst. Komen de deelgenoten met betrekking tot een verdeling niet tot overeenstemming dan kan verdeling bij de rechter worden gevorderd. De rechter weegt dan de belangen van alle betrokken partijen. Hierbij zijn drie mogelijkheden. Ten eerste toebedeling van een gedeelte van het goed aan ieder van de deelgenoten. Dat is bij gemeenschap van een paard natuurlijk uitgesloten. Ten tweede overbedeling van een of meer deelgenoten tegen vergoeding aan de ander(en) van de overwaarde. Dit kan een oplossing zijn bij een geschil tussen deelgenoten over toebedeling van het (volledige) eigendom aan een of meerdere andere deelgenoten. Hierbij kunnen een of meerdere deelgenoten de gehele eigendom van het paard verkrijgen en dient de waarde van het paard (pro rata) te worden vergoed aan de andere deelgenoot. Ten derde een verdeling van de netto-opbrengst van het paard nadat dit op een door de rechter bepaalde wijze zal zijn verkocht.

De rechter beslist

Met betrekking tot het eerste voorbeeld is toebedeling aan een van de twee vriendinnen niet mogelijk en wenselijk. Het is niet uitgesloten dat Kantonrechter in zo’n situatie bepaalt dat het paard openbaar of onderhands moet worden verkocht en na verkoop de opbrengst evenredig wordt verdeeld over de twee vriendinnen. In het tweede voorbeeld is de kans aanwezig dat de Kantonrechter oordeelt dat er in feite wel sprake is van een regeling, die inhoudt dat de dressuuramazone de kans moet krijgen haar aspiraties waar te maken en pas tot verkoop kan worden overgegaan na de Olympische spelen. Evengoed is mogelijk dat ondanks dat er in feite wel een regeling bestaat de kantonrechter oordeelt dat de belangen van de drie sponsoren zwaarder wegen dan de belangen van de dressuuramazone. Alles zal afhangen van de omstandigheden van het geval.

De meeste juridische geschillen over paarden betreffen (vermeende) non-conformiteit bij verkooptransacties. Die staan op nummer één van de hippische geschillen hit-lijst. Direct daarna staan op nummer twee geschillen over eigendom van paarden, al dan niet in gemeenschap. Geschillen over eigendom, over gemeenschap, hadden in de meeste gevallen voorkomen kunnen worden door simpelweg afspraken te maken over omstandigheden die zich in de toekomst zouden kunnen voordoen. Natuurlijk is niet iedere omstandigheid te voorzien, maar heel veel wel. Aan alles komt een eind, ook aan een paardenleven en ook aan een gemeenschap. Daarop kan worden geanticipeerd. Die afspraken hoeven niet per se vast te liggen in een contract. Dat is natuurlijk wel beter uit bewijspositie oogpunt, maar afspraken kunnen ook blijken uit e-mail en WhatsApp correspondentie. Schrijf goed op wat er moet gebeuren in bepaalde gevallen.

Advocaat hippisch recht

In het eerste voorbeeld hadden de vriendinnen kunnen bedenken dat de gemeenschap niet eeuwig zou duren. Zij hadden zelf afspraken kunnen maken. In het tweede voorbeeld ligt dat wat mij betreft anders. Bij paarden die zulke enorme geldsommen vertegenwoordigen dienen alle betrokken partijen zich juridisch goed te laten adviseren en de afspraken vast te laten leggen in een contract. Zo’n contract dient bij voorkeur opgesteld te worden door een advocaat die thuis is in de hippische wereld en min of meer kan voorzien welke omstandigheden zich zullen kunnen voordoen. Ook hier gaan de kosten voor de baat uit. Procedures over eigendom en gemeenschap kunnen jaren duren en kosten tienduizenden Euro’s en soms wel tonnen Euro’s aan proces- en advocaatkosten. Begrijp mij niet verkeerd! Ik procedeer heel graag voor u en ook jaren lang, maar ik denk dat u beter af bent met een degelijk contract.

Wibe Reddingius

Wibe Reddingius is advocaat en partner bij Langelaar Klinkhamer Advocaten. Hij specialiseert zich op het gebied van het ondernemingsrecht, contractenrecht en (internationaal) handelsrecht. Daarnaast is Wibe specialist op het gebied van het hippisch recht en is hij als zodanig advocaat van bekende ruiters en amazones, fokkers, handelaren en hippische brancheorganisaties. Vragen naar aanleiding van deze blog post? Neem contact op met Wibe door te mailen naar reddingius@langelaarklinkhamer.com.

Bekijk alle posts over:

Ga naar de inhoud