In beginsel geldt volgens de Nederlandse wet dat een paard een roerende zaak is. De wettelijke eisen voor de eigendomsoverdracht van een paard zijn een geldige titel (bijvoorbeeld koop), beschikkingsbevoegdheid van de verkoper en de levering. De voor de eigendomsoverdracht van een paard vereiste levering houdt in dat het paard in het bezit van de koper moet komen. Het daadwerkelijke moment van de bezitsverschaffing geldt als levering van het paard door de verkoper aan de koper. Dit is ook het moment waarop het risico overgaat van de verkoper op de koper, tenzij verkoper en koper van te voren andere afspraken daarover hebben gemaakt.

Risico overdracht

Indien er vooraf geen afwijkende afspraken zijn gemaakt, blijft de verkoper verantwoordelijk voor het paard totdat het daadwerkelijk is afgeleverd bij de koper. Dit houdt in, dat indien de koper het paard niet zelf op komt halen of zelf laat ophalen, de verkoper gedurende het transport verantwoordelijk blijft, totdat het paard de trailer of vrachtauto uitkomt en wordt overgedragen aan de koper. Alles wat tijdens het transport gebeurt, is dan ook voor risico van de verkoper, ondanks het feit dat de koper bijvoorbeeld de koopsom al voorafgaand aan het transport aan verkoper heeft voldaan. Indien de koper het paard zelf komt ophalen, gaat het risico over op de koper op het moment dat het paard op de trailer of vrachtauto van de koper wordt geladen. Het is uiteraard ook mogelijk om vooraf af te spreken op welk moment het risico wordt overgedragen. Zo kunnen de koper en verkoper overeenkomen dat het transport voor risico van de koper komt, terwijl de verkoper het transport daadwerkelijk verzorgt en eventueel zelfs betaalt.

Zorgplicht vervoerder

Het is ook mogelijk dat een derde wordt ingeschakeld om het paard te transporteren. Vooral als het gaat om grensoverschrijdende verkooptransacties is dit eerder regel dan uitzondering. Het risico tijdens het transport door een professioneel vervoerder ligt iets gecompliceerder. Het blijft zo dat de verkoper, dan wel de koper het risico draagt tijdens het transport van het paard, afhankelijk van hetgeen vooraf tussen hen is afgesproken. Indien het paard verongelukt tijdens het transport, is het mogelijk om eventuele kosten te verhalen op de professioneel vervoerder. Dit is het geval indien de professioneel vervoerder zijn zorgplicht heeft geschonden door bijvoorbeeld het paard onvoldoende water of rust te geven tijdens het transport. Indien de professioneel vervoerder tekort is geschoten in zijn zorgplicht dan is hij aansprakelijk voor de schade. De tekortkoming moet uiteraard wel bewezen kunnen worden.

Beperking aansprakelijkheid wegvervoerder

Op het transport van paarden over de weg binnen Nederland is de Wet Wegvervoer Goederen van toepassing. Op het grensoverschrijdend transport binnen Europa geldt, voor de meeste landen, het CMR verdrag. Dit verdrag is zogenaamd dwingendrechtelijk van aard en kan niet opzij gezet worden door een nationale regeling of door afwijkende afspraken tussen partijen. In het CMR verdrag is een beperking van de aansprakelijkheid opgenomen met betrekking tot het vervoer van dieren. De vervoerder is namelijk ontheven van zijn aansprakelijkheid indien het verlies of de beschadiging een gevolg is van de bijzondere gevaren, eigen aan het vervoer van levende dieren. Het lijkt erop dat de professioneel vervoerder door dit verdrag redelijk is ingedekt, maar jurisprudentie heeft hier een nuancering op aangebracht.

Bijzondere gevaren

In een geval waarin een paard gedurende een 28 uur durend transport niet had gedronken, werd de professioneel vervoerder door de eigenaar aansprakelijk gesteld. Het paard was na het transport zodanig uitgedroogd dat het moest worden opgenomen in een dierenkliniek. De vervoerder beriep zich op de beperking uit het CMR verdrag, maar de rechter was van mening dat de vervoerder zijn zorgplicht had geschonden. Uitdroging valt niet onder de bijzondere gevaren waarvoor de beperkingsregels van het CMR verdrag gelden. De vervoerder had niet alle maatregelen genomen die van hem konden worden verwacht om uitdroging te voorkomen. Volgens de rechter stond het niet nemen van alle mogelijke maatregelen gelijk aan opzet. Hierdoor is de zorgplicht van de vervoerder flink opgerekt. Een vervoerder kan zich dus niet altijd verschuilen achter de beperkingsregels in het CMR verdrag.

Transportovereenkomst

Om onduidelijkheden uit te sluiten is het verstandig om vooraf de nodige afspraken schriftelijk vast te leggen omtrent het moment van risico overgang en het transport, zodat voor iedereen (vooral achteraf) duidelijk is op welk moment welk risico op wie rustte. Daarmee is het moment van risico overgang duidelijk en in geval van een professioneel vervoerder, is de positie van de koper en verkoper sterker indien er iets misgaat. Daarnaast is het uiteraard verstandig om het transport te (laten) verzekeren,  vooral bij duurdere paarden en grotere afstanden.

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met Wibe Reddingius door te bellen naar 010 – 411 41 46 of te mailen naar reddingius@langelaarklinkhamer.com.

Dit artikel verscheen eerder in het tijdschrift De Hippische Ondernemer.