Het is voor het Nederlandse paardenhandelaren aantrekkelijk om met dergelijke vermogende potentiële kopers in zee te gaan om dat geld bij de transactie een minder belangrijke rol speelt. Het is nog net niet zo dat de prijs wordt bepaald door wat een gek ervoor geeft, maar soms komt het daar wel angstig dicht bij in de buurt.

Soms lijkt de wens om een bepaald toppaard te kopen ingegeven te zijn door een impuls. Naderhand, als de transactie is afgerond, is het bezit van de zaak het einde van het vermaak en eindigt de aankoop van een Nederlands topsportpaard in een deceptie. De lol is er vanaf. De zeer vermogende koper blijkt zelf niet zo’n begenadigd ruiter te zijn om het paard op het zelfde hoge niveau uit te brengen als voor het moment van aankoop. Dan is Leiden in last en wordt gezocht naar manieren en redenen om de koop ongedaan te kunnen maken. Er wordt een beroep gedaan op non-conformiteit. De verkoper wordt geconfronteerd met buitenlandse veterinaire rapporten waaruit zou moeten blijken dat het paard ten tijde van de aflevering al niet beantwoordde aan de overeenkomst. De koper doet het uiteraard voorkomen alsof hij/zij als consument het paard kocht, omdat dat koper in een voordeligere bewijspositie brengt. De verkoper zit met de handen in het haar. De verkoper heeft de ontvangen koopsom al lang weer geïnvesteerd in andere paarden. Kortom, een hoop problemen die grotendeels op voorhand kunnen worden voorkomen door een op schrift gestelde koopovereenkomst die de rechtspositie van de paardenhandelaar zo goed als mogelijk beschermt. Wat moet er in zo’n koopovereenkomst staan?

Koper vs. verkoper

Allereerst moet het volstrekt duidelijk zijn wie verkoper is en wie koper is. Verkoper kan alleen diegene zijn die de eigendom van het paard heeft. Immers de verkoop betreft de overdracht van de eigendom van het paard. Er kunnen natuurlijk ook meerdere partijen samen verkoper of koper zijn. Als het paard eigendom is van een natuurlijk persoon, bijvoorbeeld de directeur grootaandeelhouder van een besloten vennootschap, dan kan die besloten vennootschap niet als verkopende partij optreden, omdat die besloten vennootschap geen eigenaar is van het paard. Let dus goed op dat de juiste rechtspersoon of natuurlijke persoon als verkopende partij in de koopovereenkomst wordt vermeld.

Hetzelfde geldt voor de kopende partij. Is het een natuurlijke persoon die handelt in hoedanigheid van beroep of bedrijf, of is het een rechtspersoon, of is het een consument? Probeer de identiteit van de kopende partij zo nauwkeurig mogelijk in kaart te brengen en laat niet na daar onderzoek naar te doen. Een visitekaartje of een website is natuurlijk onvoldoende om de werkelijke identiteit van een koper vast te kunnen stellen.

Met welk doel is het paard gekocht?

In de koopovereenkomst moet goed worden beschreven met welk doel de koper het paard koopt. Die omschrijving dient gecombineerd te worden met en aan te sluiten bij de omschrijving van het paard en zijn kwaliteiten. Veterinaire gebreken uit het verleden moeten bij voorkeur wel vermeld worden en een zo uitgebreid mogelijk veterinaire keuring dient ook in het belang van verkoper plaats te vinden, bij voorkeur zo kort mogelijk voorafgaand aan de aflevering. Het keuringsrapport dient als bijlage onderdeel van de koopovereenkomst uit te maken. De keurende dierenarts dient niet te verklaren of het paard geschikt is voor verkoop, maar dient te verklaren over de veterinaire toestand van het paard en of het paard veterinair in staat geacht moet worden te kunnen voldoen aan het doel van koper met het paard. Het paard moet aan de koopovereenkomst beantwoorden. Theoretisch kan een paard met veterinaire gebreken toch aan de koopovereenkomst beantwoorden.

Welk recht is van toepassing? Wie is de bevoegde rechter?

Indien de koper in een buitenland woont, kan het zijn dat (ook naar Nederlands internationaal privaatrecht) een buitenlandse rechter bevoegd is van geschillen kennis te nemen. Verder is het dan de vraag welk recht de koopovereenkomst beheerst. Nederland heeft met een aantal landen verdragen gesloten die antwoord geven op die vragen. De zeer vermogende kopers komen vaak uit landen waarmee Nederland geen verdrag heeft dat regelt welk recht op de koopovereenkomst van toepassing is en welke rechter bevoegd is om van geschillen over de koopovereenkomst kennis te nemen. Voorkomen moet worden dat in een ver buitenland, waarvan niet altijd gezegd kan worden dat het een rechtsstaat is zoals Nederland, over de koop geprocedeerd moet worden. Dat is een uitwedstrijd, met onbekende spelregels. Daarvoor moeten vermoedelijk lokale advocaten worden ingeschakeld, als dat al kan. Er zijn taal en cultuur barrières. Het begrip recht heeft daar een andere betekenis en je recht halen is vaak voor niet ingezetenen onmogelijk. Daarom is het noodzakelijk daarover een regeling in de koopovereenkomst op te nemen die als volgt kan luiden: “Op deze overeenkomst is Nederlands recht van toepassing. Alle geschillen die voortvloeien uit of verband houden met deze overeenkomst zullen bij uitsluiting worden voorgelegd aan de bevoegde rechter te Rotterdam.”.

Naast de bevoegdheid van de gewone rechter kan natuurlijk ook worden gekozen voor arbitrage. Dat kan zo zijn voordelen hebben. Ook kan het zinvol zijn om toepasselijkheid van het Weens Koopverdrag uit te sluiten. Bij het Weens Koopverdrag is Nederland partij. Dus het Weens Koopverdrag behoort tot het Nederlandse recht.

Vanzelfsprekend horen heldere afspraken over de omvang en de betaling van de koopsom in de koopovereenkomst thuis. Omschrijf, zeker wanneer het niet een eenvoudige eenmalige overschrijving betreft, heel uitvoerig en niet voor meerdere uitleg vatbaar welke bedragen op welk moment naar welk bankrekeningnummer moeten worden overgemaakt. Als het bankrekeningnummer niet een bankrekeningnummer is van de verkoper, leg dan in de overeenkomst uit waarom het een ander bankrekeningnummer betreft. Hetzelfde geldt voor een andere betaler van de koopsom dan de koper. Leg uit waarom iemand anders dan de koper de koopsom betaalt.

Levering

Daarnaast dienen duidelijke afspraken gemaakt te worden over het moment van levering en daarmee vooral ook het moment van risico-overgang. Nederlandse handelaren zijn nogal eens geneigd om uit een vorm van servicegerichtheid het transport van het paard naar een verre buitenlandse bestemming te verzorgen. Dit gebeurt vaak omdat de handelaar ervaring heeft met het regelen van verre transporten en de koper het plezierig vindt zich niet met dit soort bijzaken bezig te hoeven houden. Leg dan vast dat het transport weliswaar wordt georganiseerd door de verkoper, en misschien zelfs ook betaald, maar dat de aflevering aan koper wordt geacht te hebben plaatsgevonden op het moment dat het paard de stallen van verkoper voor het transport verlaat. Het moment van (af)levering van het paard is juridisch in meerdere opzichten zeer relevant. Daarom is ook vastlegging van het moment van risico-overgang relevant. Probeer geen risico te lopen in situaties waarop geen invloed kan worden uitgeoefend, zoals tijdens transport.

Exoneratie-clausules

Het verdient aanbeveling, alleen wanneer koper geen consument is, om zogenaamde exoneratie-clausules op te nemen. Exoneratie-clausules zijn bepalingen waarbij bijvoorbeeld de aansprakelijkheid en/of de omvang van de te vergoeden schade wordt beperkt. Ook kan gedacht worden aan zogenaamde vervaltermijn. Dat zijn termijnen waarbinnen bepaalde aanspraken geldend gemaakt moeten worden op straffe van verval van de mogelijkheid om een dergelijke aanspraak geldend te maken. Overweeg ook bepalingen op te nemen, alleen als koper geen consument is, die ontbinding of vernietiging van de koopovereenkomst uitsluiten. Ook kan het wenselijk zijn afspraken te maken over toekomstige concurrentie met het paard. Als concurrentie verwacht kan worden maar niet wenselijk is, kan een beding worden opgenomen dat bepaalt dat het paard bijvoorbeeld gedurende een bepaalde periode in een bepaald gebied niet op wedstrijden mag worden uitgebracht.

Geheimhouding

Bij bekende toppaarden, althans bij paarden die voor topprijzen worden verkocht, kan het wenselijk zijn om een geheimhoudingsbeding over de inhoud van de overeenkomst op te nemen, bijvoorbeeld wanneer partijen het niet nodig vinden dat media kennis nemen van de hoogte van de koopprijs. Ook fiscale aspecten, vooral wanneer het gaat om BTW, zullen in de koopovereenkomst aan de orde moeten komen.

Conclusie

Bovenstaande aandachtspunten zijn slechts enkele onderwerpen die bij een (internationale) koopovereenkomst aan de orde moeten komen. Het is verbazingwekkend te zien hoe goed Nederlandse paardenhandelaren internationaal in paarden kunnen handelen. Het is bedroevend te zien hoe internationaal succesvolle handelaren geruïneerd kunnen worden, omdat de juridische aspecten bij koopovereenkomsten niet of onvoldoende aandacht hebben gekregen. De financiële gevolgen achteraf zijn vaak desastreus. Niet in de laatste plaats omdat de vermogende buitenlandse koper een heel dikke portemonnee heeft en niet alleen in staat is om heel dure paarden te kopen maar ook in staat is om daarover jarenlang te procederen. Gerechtelijke procedures duren nu eenmaal lang en zijn zeer kostbaar.

Bedenk van tevoren goed dat wanneer zaken wordt gedaan met zeer vermogende buitenlanders daar grote risico’s aan kunnen kleven en hoe die risico’s zoveel mogelijk kunnen worden beperkt. Het kan geen kwaad en het is zelfs verstandig en professioneel een heel klein deel van de totale koopsom daarin te investeren.

Wibe Reddingius